Nacionalni park Biogradska gora zakonom je osnovan daleke 1952. godine, iako je zaštićen značajno ranije, još u 19. vijeku. Biogradska gora nalazi se na sjevero – istoku Crne Gore, između rijeka Tare i Lima, u središnjem dijelu planine Bjelasice. Nacionalni park zahvata površinu od 5.650 ha, a posebne ljepote Biogradske gore su jezera: Biogradsko jezero, Pešića jezero, dva Ursulovačka i Šiško jezero. Prirodne ljepote parka upotpunjavaju planinski vrhovi na Bjelasici: Crna glava, Zekovaglava, Troglava.
Teritorija Biogradske gore i rijeke Jezerštice zaštićena je svega šest godina nakon što je Jelouston proglašen za prvi nacionalni park u svijetu. Biogradska gora zaštićena je još 1878. godine kada je teritorija postala Knjažev zabran – kao poklon ondašnjem gospodaru Crne Gore knjazu Nikoli. Kada je Kolašin ušao u sastav crnogorske države, stanovnici tih krajeva: Moračani i Rovčani su dio svojih šuma u Biogadskoj gori poklanjali knjazu Nikoli Petroviću. Tada su nastali i danas prisutni nazivi „Knjažev zabran“ i „Branik“.
Najznačajnija prirodna vrijednost ovog NP je prašuma Biogradska gora, koja zauzima površinu od 1.600 ha i jedna je od poslednje tri preostale prašume u Evropi i koja je strogo zaštićeni rezervat. U srcu prašume, kao čudesan dragulj prirode smješteno je prekrasno Biogradsko jezero, najveće i najpoznatije u nizu ledničkih jezera na području Nacionalnog parka. Jezero zimi pokrije debeo led, i po njemu šetaju jeleni i košute, a brojni stručnjaci smatraju ga najljepšim jezerom na Balkanskom poluostrvu. Jedinstveni hram prirode leži u dubokom tragu nekadašnjih lednika na nadmorskoj visini od 1094 metra, a kristalno bistrom vodom napajaju ga Biogradska rijeka, koja je duga 8 km i potok Bendovac. Jezero je dugačko 1.100, a široko 410 metara, sa prosječnom dubinom od 4.5 metra, što ga čini pogodnim za vožnju čamcima. Biogradska rijeka izvire ispod vrha Troglava iz nekoliko izvora koja se nalaze na rastojanju od pedesetak metara. Taj izvor je jedno od najposjećenijih odmorišta na Bjelasici.
Stogodišnje šume ogledaju se u jezeru koje se nalazi između Mojkovca i Kolašina, bliže Mojkovcu. Jezero je okruženo impresivnim vrhovima Bjelasice, a stazom za pješake dugom 3.200 metara može se obići za sat vremena. Biogradsko jezero – netaknuta priroda u pravom smislu te riječi, najveće je planinsko jezero u Crnoj Gori. Prelaskom mostića na Tari i vožnjom u trajanju od 10-15 minuta od magistrale, odnosno oko sat laganog hoda, nailazite na jednu od poslednjih prašuma u Evropi. Ulaz u NP naplaćuje se 3 eura, dok je za djecu ispod 7 godina ulaz ne naplaćuje. Radi se o mjestu koje je prilagođeno za sve turiste, jer niko ne može da ostane ravnodušan pred ljepotama netaknute, divlje prirode, pred stablima starim vjekovima, ekosistemom koji čovjek ne narušava. To je mjesto na kom se spajaju različite dimenzije i čovjek ostane zapanjen pred ljepotom koja se vjekovima sama vajala i klesala.
Ukoliko želite da ostanete nekoliko dana u Biogradskoj gori i da se nadišete svježeg vazduha, na raspolaganju su vam bungalovi, koji ne remete prirodni sklad šumske idile. Svaki od 12 bungalova je od drveta, ima dva kreveta, kupatilo je zajedničko, ali to ne umanjuje sve elemente za prijatan boravak, koje ima ovo mjesto. U parku se nalazi i restoran koji nudi jela nacionalne kuhinje.
Nacionalni park je otvoren za turiste u periodu od maja do septembra i svima koji nijesu još posjetili ovaj prirodni biser, savjetujemo da to obavezno urade, jer se neće pokajati. Ponesete nešto topliju garderobu, jer je vlažnost vazduha visoka, a temperatura zna da bude i do 10 stepeni niža. U turističkom centru za posjetioce možete da dobijete sve potrebne informacije o smještaju, odnosno bungalovima i kampu za šatore. Takođe, oni koji vole aktivni odmor mogu da iznajme čamac, biciklo, a jezero predstavlja raj i za ribolovce. Takođe je moguće iznajmiti i turističkog vodiča čije usluge za 4 sata koštaju 60 eura.
Duž pješačke staze pored jezera postavljeni su putokazi sa informacijama o biljnom i životinjskom svijetu, a lako se može prići i do same vode, što je pogodno za sportske ribolovce koji dnevnu dozvolu plaćaju 20 eura. U Biogradskom jezeru dominira dominira nekoliko vrsta riba: pastrmka, peš (cottus gobia), lipljan (thymulus thymulus) i vladica (hucho hucho).
U Biogradskoj gori živi oko 200 vrsta ptica, preko 80 vrsta leptira i preko 300 vrsta insekata. Ima vukova, lisica, srna, žaba, ali i mrkog medvjeda. U Biogradskoj gori žive i : jelen, srna, jazavac, brojne vrste slijepog miša, jastreb, kobac, tetrijeb, suska sova, divlja patka i crvendać, a na prostoru Nacionalnog parka moguće je naći i izuzetno rijetku čovječiju ribicu, barsku kornjaču, žabu gatalinku.
U Biogradskoj gori posebno su zaštićeni: bor krivulj ,tisa, planinski javor, žbunovi brukentalije i likopodijuma,blagajev jeremičak, kotrljan, razne vrsteorhisa i ofrisa, jablan, Pančićev odoljen, silene makranta… Na kamenitom prevoju Svatovskom groblju sreće se plavo-žuta zajednica zvonca-devoternika, na sjevernim padinama Bjelasice zajednica žutog i bijelog jablana, na osojima-sniježne vrbe, a na ivicama smetova zajednica rijetkog bijelog sniježnog ljutića. Na livadama su Pancicia serbica, žuti ljiljan, hajdučka trava…Brojni su autohtoni objekti narodne arhitekture u selima i katunima: kuće, brvnare, kule, vodenice, rasute su po obodu prašumskog rezervata planine Bjelasice. Katuni: Pešića rupe, Vranjak, Šiška, Vragodo ljeti ožive, a proplanke ispuni stoka koju malobrojni stočari ljeti “izdižu na katune”.
Pomoću dobro označenih staza možete doći do najviših odredišta i jezera (Crna glava, Zekova glava, Troglava, Pešića, Šiško i Ursulovačko). Jedan dio najpoznatije označene planinske transferzale CT-1, određene 1987, ukupne dužine 120 km, prelazi preko ovih prostranstava takođe. Moguće je preći put u njegovoj totalnoj dužini od 6 dana i njegov dio koji obuhvata planinu Bjelasicu i NP Biogradska gora za tri dana.
Na ovom mjestu priroda se stara sama o sebi, a ljudi i lokalno stanovništvo brinu o tome da se taj sklad ne poremeti. Strogo se kontroiše da uticaj ljudi na prašumu bude što manji, kako bi se zauvijek sačuvala iskonska ljepota i čistota Biogradske gore i njenih bajkolikih i vješto skrivenih jezera.
Tekst: Jelena Veljovic
Foto: Miodrag Manerik