U narodu se kaže da kantarion ljeti skuplja sunčeve zrake, da bi ih dao ljudima za vrijeme zime.
Kantarion (bogorodična trava, gospino zelje, sentjanzovka, sentjanzevka; lat. Hypericum perforatum) je višegodišnja zeljasta biljka. Stabljika je uspravna, razgranata pri vrhu, elipsoidnog oblika, sa dvije vertikalne pruge, gola, visine od 20 do 100 cm. Listovi su bez cvjetne drške, goli, ovalni prekriveni svijetlim tačkama odnosno žlijezdama sa obiljem etarskog ulja. Cvjetovi su žuti, organizovani u cvast koja je kod kantariona štitasta. Cvjeta od maja do septembra i raste u umjereno toplim staništima, šumama, pašnjacima i livadama u predjelima umjerene i suptropske klime širom Evrope, Azije i Sjeverne Amerike.
Kantarion se koristi kao antidepresiv, sedativ, ali i kao antibiotik. Koristi se i za spoljašnju i za unutrašnju upotrebu. Nauka je dokazala da kantarion sadrži značajne količine hiperforina i hipericina, jedinjenja koja imaju važnu ulogu u očuvanju nervnog sistema. Ova ljekovita biljka ublažava simptome i liječi blažu depresiju. Za razliku od drugih antidepresiva, kantarion ne skraćuje REM fazu sna, omogućavajući adekvatan noćni odmor. Sprečava razgradnju neurotransmitera serotonina, dopamina i norepinefrina koji su odgovorni za dobro raspoloženje. Antioksidativna svojstva kantariona pomažu kod Parkinsonove bolesti, u regulisanju krvnog pritiska, a istraživanja su pokazala i da sprečava nastanak kancera, kao i da pomaže u njegovom izlečenju. Istraživanja su rađena na laboratorijskim miševima u koje je ubrizgan virus leukemije. Nakon samo jedne doze kantariona, miševi su bili u stanju da se bore protiv infekcije. Kantarion blagotvorno deluje na organe za varenje – ublažava gorušicu, pomaže u liječenju upale bubrega, ali i kod izbacivanja kamena. Dokazano je i da smanjuje promjene raspoloženja i anksioznosti kod žena u menopauzi, a pored toga, ublažava grčeve tokom i prije menstrualnog ciklusa. Antibiotska i antivirusna dejstva kantariona pospješuju izlučivanje sluzi i sprečavaju kašalj, pomažu u liječenju sinusne infekcije, gripa i bronhitisa.
Neželjena dejstva kantariona
Istraživanja su pokazala da uzimanje kantariona tokom trudnoće povećava rizik od nastanka urođenih poremećaja, kao i da smanjuje vjerovatnoću začeća. Takođe, i osobe koje pate od teške kliničke depresije treba da budu oprezne sa kantarionom, jer ova biljka može da uzrokuje nastanak psihoze kod osoba koje pate od shizofrenije. Studije su takođe otkrile da sadržaj hipericina ima taninsku kiselinu, koja može da utiče na sposobnost organizma da apsorbuje gvožđe. Ova biljka interaguje sa velikim brojem ljekova: benzodiazepini (za smirenje i anksioznost); antiretroviralni ljekovi; hormonski kontraceptivi; ljekovi za srce i pritisak; za smanjivanje holesterola i triglicerida. Sa ljekovima koji deluju na centralni nervni sistem, u koje spadaju aktidepresivi i opijati, interakcija može biti opasna po život.
Kantarionovo ulje (Oleum hyperici)
Kantarionovo ulje se koristi za ublažavanje i liječenje opekotina. Dobija se tako što se tri četvrtine staklene tegle ili flaše napune svježim cvjetovima kantariona, a zatim se preliju maslinovim uljem tako da ulje prekriva cvjetove barem dva centimetra. Teglu zatvoriti i ostaviti 45 dana, dok ulje dobije crvenkastu boju, zatim procijediti. Ovako dobijeno ulje može da se koristi za spoljašnju upotrebu, ali i za jelo. Štiti kožu i sprečava upalne procese na njoj, može se koristiti i za masažu, a pomaže i kod slabije cirkulacije. Ovo ulje može da se koristi i za zaštitu od sunca.
Čuvajte korijen
Kada berete biljke sijecite iz nožem ili makazama, tako da korijen ostane u zemlji za iduću godinu i štitimo biljke od iskorjenjivanja. Upravo je neodgovorno branje biljaka koje nas liječe razlog za nestanak brojnih vrsta sa nekih područja na kojima su vjekovima uspijevale. Ubrane biljke se ne peru, već se prostru na platno ili bijeli papir i suše se u prostoriji sa dobrim vazdušnim strujanjem.